در حیطه‌ی معماری، کانسپت در واقع همان ایده، اندیشه یا مفهومی است که ستون، پایه و اساس یک پروژه طراحی را تشکیل داده و آن را به پیش می‌راند. این نیرو رفته رفته به قدرت و هویت اصلی در پس پیشرفت پروژه‌ها تبدیل شده و به طور مداوم در تمام مراحل توسعه آن مورد بررسی قرار می‌گیرد. تمام پروژه‌های معماری باید از یک کانسپت مشتق شوند.
با توجه به ویژگی اصلی کانسپت که بیان معنای طراحی است و این موضوع که هر کس می تواند از موضوعات مختلف برداشت های متفاوتی داشته باشد کانسپت ها هم می توانند دارای معانی زیر باشند:
۱ – معنای قیاسی: مفهوم قیاسی کانسپت به معنی الگو گرفتن از ویژگی های موجود در سایر طراحی ها در حیطه معماری است که می تواند به معمار در طراحی کانسپت کمک کند؛ که به واسطه این ویژگی نگاه به دیگر چیزها هم خوانده می شود.
۲ – معنای استعاری یا تشبیهی: این مفهوم که نگاه به انتزاعات هم خوانده می شود؛ به معنی الهام گرفتن از شی یا اتفاقی خاص برای اشاره به ویژگی بارز آن است؛ یعنی شما با الهام گرفتن از چیزی و طراحی با توجه به آن سعی در القای مفهوم خاصی دارید. تشبیهی بودن این مفهوم هم به این امر اشاره دارد که می توانید با نزدیک کردن طراحی خود به ویژگی یک شی از شباهت آنها به هم مفهومی را که در نظر دارید بیان کنید.
۳ – مفهوم جوهری: این مفهوم از کانسپت در معماری با نام نگاه به نیاز های ماوراء برنامه، شناخته می شود به این مفهوم که تنها طراحی بنا و کنار هم قرار دادن مصالح اهمیت ندارد بلکه جوهر و روح بنا هم از اهمیت فراوانی در طراحی برخوردار است. این مفهوم در بحث دکوراسیون داخلی به واسطه اهمیت فضا در تاثیر گذاری بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
۴ – ایده آل گرایانه: این مفهوم با نام نگاه به ارزش های مطلق، صرفا توجه به ایده و ارزش های معمار را مورد توجه قرار می دهد؛ یعنی معمار می تواند تمام کمال گرا بودن خود را در طراحی لحاظ و در کانسپت کار اجرایی کند. کانسپت در معماری با معانی مختلف به این موضوع اشاره دارد که از این پس طرح بر مبنای چه ایده ای پیش خواهد رفت و فرآیند کار بر مبنای چه دیتابیس هایی خواهد بود.
خلاقیت یا کانسپت مفهومی
بحث خلاقیت و کانسپت هایی با معنای مفهومی و غنی دو بحث کاملا متفاوت از هم هستند؛ طراحی خلاق از ذهنی آماده سرچشمه می گیرد، ذهنی که همواره در حال تبادل اطلاعات با محیط است، ذهنی که با آثار بزرگان این رشته آشناست، به بررسی طرح های جدید و قدیمی و ایرادات آنها می پردازد و همواره در حال نقد و بررسی است؛ این ذهن آماده ارائه طراحی های خلاقانه با الهام از آثار گذشته یا کاملا به شکل نوآورانه است اما بحث کانسپت مفهومی مقوله ای جداگانه است و آثار خلاقانه فارغ از مفهوم درونی کانسپت می توانند صرفا پاسخی به بستر طرح باشند.